Transcription and excerpt of
A.Kircher's "Musurgia Universalis",
the first description of the Aeolian Harp, in
the text called "machinamentum X"
Athanasius Kircher
Musurgia Universalis sive Ars magna consoni et
dissoni;
(Liber IX; Magia Phonotactica; Roma, AD
1650; pp-352-355)
Machinamentum X
Aliam Machinam harmonicam Automatam concinnare, quae nullo rotarum,
follium, vel Cylindri phonotactici ministerio, sed solo vento & aere
perpetuum quendam harmoniosum sonum excitet.
Est hoc machinamentum uti novum, ita prorsus facile & iucundum,
& in meo musaeo summa audientium admiratione percipitur; Silet instrumentum
quam diu fenestra fuerit clausa, mox vero ac ea aperta fuerit, ecce harmoniosus
quidam sonus derepente exortus omnes
veluti
attonitos reddit; dum scire nequeunt, unde sonus proveniat, vel quodnam
instrumentum sit, neque enim fidicinorum, neque pneumaticorum instrumentorum,
sed medium quendam & prorsus peregrinum sonum refert. Ita autem instrumentum
conficitur. Ex ligno pinus resonantissimo, quibus fidicina instrumenta confici
solent, instrumentum conficiatur 5 palmos longum, latum duos, profundum unum,
hoc instrumentum 15 cordis aequalibus ex animalium intestinis, vel etiam
pluribus instruas, ut in precedenti figura patet.
Instrumentum est ABCD verticilli CA, pontes IK & SD, chordae verticillis
circumplicatae & per pontes IK & SD deductae; clavis BD affiguntur;
Rosae sunt FFF. S ansa, qua suspendi possit. Restat concordatio quae, non
ut caetera instrumenta per 3, 4, 5 aut 8 perfici debet. Sed omnes chordae
in unisonum aut octavas, ut harmoniosus sonus sequatur, concordanda sunt.
Estque hoc prorsus mirabile &
prope
quomodo
chordae in unisonum aut in octavas tensae diversam harmoniam constituere
possint. Verum ut phaenomenon musicum nescio an à quoquam hactenus
observatum penitius enuclectur, causaeque dicti soni assignentur, experimentum
ab ovo, ut dici solet ordiemur, ubi tamen instrumenti conditiones, &
ubi illud statui debeat, prius declaverimus.
Locus instrumenti non in libero aere, sed in loco clauso esse debet,
ita tamen ut utrinque aer liberum abitum aditumque habeat. Ventus autem variis
modis constringi potest, primo per canales conicos & cochleatos, quibus
vocem supra intra domus collegimus, deinde per valuas: Sint duae valuae ex
ligno EF, & BVCD in F & VD ita coniuncta, ut tam e veto aditu praebeat
ad spacium intra FV & K & FE tabulas parallelas comprehesum.
Valuae extra, tabulae intra conclave condantur, quibus a tergo ad rimam
SN instrumentum affixum, ita obliquo situ rimae SN obvertatur, ut ventus
per valuas collectus, & intra angustias tabularum BV & EF constrictus,
& per rimam elapsus omnes instrumenti SONR chordas feriat. Si enim
instrumenta ad tabulas situs habuerint parallelus, non ad eo felicem, si
vero uti diximus ita obliquatum fuerit, ut omnes chordae vento exposite sint,
optimum successum fortietur. Nam iuxta venti lenitatem aut vehementiam miram
harmoniam intra cubiculum percipies, subinde omnes chordae tremulum quendam
sonum, interdum avium cantus, aut organum hydraulicum non nunquam concentum,
fistularum aliosque peregrinos sonos exprimet, nemine vel suspicante quodnam
instrumenti genus id sit, aut qua manu, quo folle, quo artificio, harmoniam
efficiat, eritque hoc instrumentum tanto reconditius & admiratione dignius,
quanto fuerit occultius tectiusque. Porro si omnes conclavis fenestras clauseris,
sonus pariter occlusus silebit, mox velad unam apertam consueto suo sono
praesentes mira voluptate perfundet.
Corollarium I
Machinam memoratam perpetuo resonantem fabricari.
Si quis vero huius modi harmoniosum sonum in perpetuum continuare vellet,
is machinam apparabit in turris alicuius patente loco, ea ratione
accomodatam,
ut in morem aplustri sive indicis ventorum ad eum ventum, qui actu spirat,
versetur, & sic concepto aere animata suapte sponte ad quemcumque ventum
semper resonabit.
Corollarium II
Ut in alto aere prodigiosa musica percipiatur.
Ut vero prodigiosus ille harmonicus sonus in alto aere cum stupore
percipiatur; pisce vel Dracone volante (cuius fabricam fuse in Magia Parastatica
Artis Magnae Lucis & Umbrae descripsimus) ita adornabis ut ad utrumque
latus chordae ad aequisonum extendantur, quem mox ut liberiori aure commiseris,
fune sive attracto, sive laxato, magno semper impetu chorde cum intento musicae
effectu excitabuntur. Quod si loco
Draconis Angelum volantem formes; tanto prodigiosius spectaculum praebebit
machinamentum, quanto sonitus insolentior fuerit rariorque. Innumera alia
huius ope machinamenta effici poterunt, praestigiis haud absimilia; Verum
haec artifici solerti relinquimus. Nihil igitur restat nisi ut iam ostendamus,
cur chordae ad aequi sonum extensae diversam tamen harmoniam efficiant. suppono
igitur primo experimentum sequens.
Experimentum.
Si quis chordam ex animalium intestinis extensam vento in preparato
paulo ante loco exposuerit, observabit is chordam mox sonare, non sono illo
extensae chordae debito, sed prorsus diverso, modo enim tertiam, iam quintam,
nunc decimamquintam, aut vigesimamsecundam, subinde tertiam, quartam, aut
sextam servare; Cuius rei causam cum nemo fuerit, qui reddere potuerit, nostrarum
esse partium rati sumus genuinam huius rei causam hic aperire.
Suppono itaque primo, ventum non semper aequalibi impetu in chordam ferri,
sed radiis veluti quibusdam, nunc hanc nunc illam chordae partem, nunc tardiori
nunc velociori impetu ferire, atque hanc inequalem scil. venti impetum, causam
tam diversorum sonorum esse, ita ostendo.
Sit chorda AF ventus G, qui si totam chordam AF uno & indiviso impetu
comprehendat, certum est chordam illam propium illum, qui extensioni eius
competit, sonum
edere.
Si vero radius C solus eam tanget, hoc est bifaria dividat, futurum est ut
relique partes CA &CF ad totam diapason sonent, quemadmodum in divisione
monochordi demonstravimus.
Serviet enim venti radius loco plectri, quod ubi C tetigerit, tremor totius
chorde in partibus CA, CF duplo velocius sonabit, unde necessario chorda
unius octavae intervallo altius intonabit. Si vero radius venti premat AB,
reliqua pars chordae BF necessario quintam sonabit ob dictas rationes in
divisione monochordi assignatas; si iterum totum spacium AD presserit ventus,
sonabit DF necessario disdiapason id est decimamquintam , & sic de coeteris;
radius itaque venti pro alia & alia incidentia in chordam, in ea alios
& alios sonos producet. Unde quanto ventosus radius maiorem chordae partem
reliquerit intactam, tanto sonum producet et graviorem, quanto vero minorem,
tanto graviorem. Quod igitur in una chorda ventus facit, in innumeris aliis
aequisonis faciet, atque haec est genuina causa tantae diversitatis sonorum,
quae in hoc instrumento percipiuntur. Nascitur subinde tremulus quidem sonus,
mirifice aures afficiens, qui certe aliunde originem suam non habet, nisi
ab undulatione venti, qui non semper recto impetu, sed in morem fluctuum
chordae allabitur, & sic consequenter eodem motu chordam incitat, quo
illiditur.
Corollarium.
Ex his quoque patet unam & eandem chordam infinitos diversos sonos
edere posse; nam ventus etiam si fortius chordam in uno loco premat, in aliis
& aliis locis debilius ea premes, novas & novas parturiet sonorum
differentias. Nam si v.g. in C presserit fortiter, in B debiliter, certum
est CA non omnio diapason, sed aliquod intermedium affectare. Sed hec de
causa diversitatis sonorum in una chorda sufficiant.
....GO BACK with the BACK-BUTTON of your web-browser!
P.S.: Do you know some
more
Literature
or sources of Kite Instruments or
Chinese/ Javanese/ Balinese... etc. Pigeon Whistles, other Aeolian
Instruments?
Do you know people, who manufacture such instruments?
Please let me know,
THANKS!
Ideas, criticism, questions or some more
links...?
Please give me the opportunity, to improve these pages for
you,
so please Mail me
up your opinion , thank YOU!
Developed and completed by
Uli Wahl, All Rights Reserved
Back to Kite Musical Instruments/ Aeolian Instruments
Mainpage